بر کسی پوشیده نیست زیر غزه تونل‌های بی‌شماری وجود دارند که برای قاچاق اقلام از مصر و حمله به اسرائیل استفاده می‌شوند.

به گزارش سی‌ان‌ان، اما یک شبکه زیرزمینی دیگر وجود دارد که ارتش اسرائیل آن را «مترو غزه» می‌نامد. این هزارتوی وسیع از تونل‌ها که برخی می‌گویند چند کیلومتر امتداد دارد، برای انتقال افراد و اقلام، نگهداری موشک و مهمات استفاده می‌شود و قرارگاه فرماندهی و مراکز کنترل و نظارت حماس را در خود جای داده است، دور از دیدرس هواپیماها و پهپادهای ارتش اسرائیل.

حماس در سال ۲۰۲۱ مدعی شد که ۵۰۰ کیلومتر تونل زیر غزه حفر کرده است، هرچند مشخص نیست این رقم صحت دارد یا اغراق بوده است.

روشن نیست این شبکه تونل برای حماس چقدر هزینه داشته است، احتمالا رقم قابل‌توجهی است، هم از لحاظ نیروی انسانی و هم از لحاظ سرمایه.

غزه از سال ۲۰۰۷ تحت محاصره زمینی، دریایی و هوایی اسرائیل و تحت محاصره زمینی مصر قرار دارد، و تصور نمی‌شود دستگاه‌های عظیم مورد استفاده برای ساخت تونل‌های زیرزمینی عمیق را در اختیار داشته باشد. کارشناسان می‌گویند احتمالا این تونل‌ها با استفاده از ابزارهای ابتدایی، حفر و با بتن مستحکم‌ شده‌اند و سیم‌کشی برق دارند. اسرائیل مدت‌ها است حماس را متهم می‌کند از بتنی که برای اهداف غیرنظامی و بشردوستانه در اختیار غزه قرار گرفته است، برای ساخت تونل استفاده می‌کند.

منتقدان همچنین می‌گویند حماس مبالغ هنگفتی را که هزینه تونل‌ها کرده است می‌توانست برای پناهگاه‌های غیرنظامی یا شبکه‌های آژیر خطر زودهنگام صرف کند.

اما این تونل‌ها در جنگ‌های نامتقارن برای گروه‌های شبه‌نظامی مانند حماس امتیاز محسوب می‌شوند و برخی از امتیازهای فناوری ارتشی پیشرفته‌تر مانند نیروهای دفاعی اسرائیل را خنثی می‌کنند.

به نوشته سی‌ان‌ان‌، آنچه تونل‌های حماس را از تونل‌های القاعده در کوه‌های افغانستان یا ویت‌کنگ در جنگل‌های جنوب شرق آسیا متمایز می‌کند این است که شبکه تونل‌های زیرزمینی حماس زیر یکی از پرتراکم‌ترین مناطق جهان حفر شده‌اند. حدود ۲ میلیون نفر در ۲۲۸ کیلومتر مربع زندگی می‌کنند که شهر غزه را تشکیل می‌دهد.

ریچموند باراک، عضو ارشد موسسه قانون و جنگ زمینی لیبر و موسسه جنگ مدرن در آکادمی نظامی وست‌پوینت، می‌گوید تونل‌ها همیشه جنگ را دشوار می‌کنند، حتی وقتی در منطقه کوهستانی باشند، اما وقتی در منطقه شهری‌اند، شرایط پیچیده‌تر می‌شود‌ــ از لحاظ تاکتیکی، راهبردی، عملیاتی، و حفاظت از غیرنظامیان.

در پی حمله حماس به خاک اسرائیل که دست‌کم ۱۴۰۰ کشته به جا گذاشته، ارتش اسرائیل بارها اعلام کرده است که افراد حماس داخل این گذرگاه‌ها، «زیر خانه‌ها و داخل ساختمان‌های مملو از غیرنظامیان بی‌گناه غزه» پنهان شده‌اند و آن‌ها را به سپر انسانی تبدیل کرده‌اند. بنا بر اعلام وزارت بهداشت غزه، حملات هوایی اسرائیل دست‌کم ۲۶۷۰ کشته به جا گذاشته است.

پیش‌بینی می‌شود ارتش اسرائیل در حمله زمینی‌ به غزه، سراغ این شبکه تونلی برود. اسرائیل در سال ۲۰۱۴ نیز به غزه حمله زمینی کرد تا این گذرگاه‌های زیرزمینی را از بین ببرد.

به گفته  ریچموند باراک، تخلیه غیرنظامیان از شهر غزه می‌تواند عملیات نابودسازی تونل‌ها را کم‌خطرتر کند اما چنین عملیاتی خطرناک خواهد بود. بمباران گذرگاه‌های زیرزمینی کارآمدترین راه است اما بر زندگی غیرنظامیان اثر می‌گذارد.

روشن است که فناوری به‌تنهایی قادر نخواهد بود جلوی خطر زیرزمینی را بگیرد.

اسرائیل میلیاردها دلار هزینه کرده است تا با استفاده از سامانه هوشمند دارای حسگرهای پیشرفته و دیوارهای زیرزمینی، ناحیه مرزی را ایمن کند؛ با وجود این، حماس در ۷ اکتبر از زمین و هوا و دریا حمله کرد.

ریچموند باراک می‌گوید: «هیچ راه‌حل مطمئنی برای مقابله با خطر تونل وجود ندارد. هیچ گنبد آهنینی برای تونل وجود ندارد.»